ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΩΣΑΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

 Η νομοθεσία του εκλεκτού λαού του Θεού δεν περιορίστηκε μόνο στις Δέκα Εντολές. Μετά από αυτές, ο Μωυσής ανέβηκε πάλι στο Σινά για να πάρει από το Θεό και άλλες εντολές, πού ρύθμιζαν την κοινωνική ζωή των Ισραηλιτών με κάθε λεπτομέρεια. Με τις συμπληρωματικές αυτές διατάξεις η μωσαϊκή νομοθεσία κάλυπτε όλες τις κοινωνικές και αστικές σχέσεις τους. Καθόριζε τον τρόπο απονομής της δικαιοσύνης, το σεβασμό της ζωής, της τιμής και της περιουσίας των άλλων, τη μεταχείριση των δούλων και των αιχμαλώτων, και ρύθμιζε θέματα ηθικής και υγείας.

Μερικές από τις εντολές αυτές είναι οι εξής:

α) Οι δικαστές οφείλουν να είναι δίκαιοι και αντικειμενικοί. Να μη δέχονται μια κατηγορία, αν δεν έχουν αποδείξεις. Να μη μεροληπτούν σε βάρος των φτωχών. Να μην καταδικάζουν αθώους σε θάνατο, ούτε να αθωώνουν ενόχους με δωροδοκίες. Να μην επηρεάζονται από τα πρόσωπα και να κρίνουν δίκαια όλους, όποιοι και αν είναι αυτοί.

β) Εκείνος που θα σκοτώνει άνθρωπο να καταδικάζεται και αυτός σε θάνατο. Όποιος τραυματίσει άνθρωπο να του πληρώσει τα έξοδα θεραπείας και τα μεροκάματα που έχασε ο τραυματίας όσον καιρό δεν μπορούσε να δουλέψει.

Όποιος κλέψει μοσχάρι ή αρνί, να πληρώνει πέντε μοσχάρια ή τέσσερα αρνιά για κάθε κλεμμένο. Αν ο ιδιοκτήτης σκοτώσει τον κλέφτη που κλέβει, είναι αθώος. Αν όμως τον σκοτώσει αργότερα, είναι ένοχος και τιμωρείται με θάνατο.

γ) Οι Ισραηλίτες όφειλαν ακόμα να είναι δίκαιοι στις μεταξύ τους συναλλαγές και να μη χρησιμοποιούν δυο μέτρα και δυο σταθμά. Να μη δωροδοκούν για να πετύχουν κάτι. Να μην αδικούν τις χήρες και τα ορφανά. Να τιμούν και να σέβονται τούς γονείς και τους μεγαλυτέρους τους. Οι εργοδότες όφειλαν να πληρώνουν τους εργάτες καθημερινά. Να παρέχονται δάνεια με δίκαιους όρους και να μην παίρνουν τόκο από χρήματα που δανείζουν σε συμπατριώτες τους. Για κάθε ζημιά να δίνεται αποζημίωση. Αν κάποιος ξέπεφτε και πουλιόταν σαν δούλος, δεν έπρεπε να του φέρονται όπως φέρονταν στους δούλους, αλλά να τον έχουν σαν εργάτη και να μην του αναθέτουν βαριές δουλειές.

γ) Κάθε χρόνο οι Ισραηλίτες ξεχώριζαν το ένα δέκατο απ' όλη τη σοδειά που τους έδιναν τα χωράφια τους. Αυτό το ένα δέκατο το πηγαίνανε στον τόπο που είχε ορίσει ο Κύριος, για να λατρεύουν το όνομά του.

Στο τέλος κάθε τρίτης χρονιάς ξεχώριζαν τη δεκάτη από τη σοδειά εκείνης της χρονιάς και την κατέθεταν στις πόλεις τους. Απ' όλα αυτά που συγκεντρώνονταν, μπορούσαν να φάνε και να χορτάσουν οι λευίτες, που δεν είχαν κληρονομικό μερίδιο, καθώς και οι ξένοι, τα ορφανά και οι χήρες της πόλης.

δ) Για να περιοριστούν οι αδικίες, δημιουργήθηκαν δύο κοινωνικοί θεσμοί, το "Σαββατικό" και το "Ιωβηλαίο" έτος.

Το Σαββατικό ή Σαββατιαίο εορταζόταν κάθε επτά χρόνια και ήταν έτος αγρανάπαυσης. Για έξι χρόνια σπέρνανε τα χωράφια τους, ο έβδομος χρόνος ήταν έτος άγιο και αφιερωμένο στο Θεό για να αναπαυτεί η γη και οι άνθρωποι που τη δουλεύουν. Έτσι απαγορευόταν η καλλιέργεια της γης, γιατί οι Ισραηλίτες έπρεπε να θυμούνται ότι η γη ανήκει στο Θεό.

Το Ιωβηλαίο έτος εορταζόταν κάθε πενήντα χρόνια. Κάθε πεντηκοστό έτος ήταν έτος άγιο και αφιερωμένο στο Θεό. Το έτος αυτό ήταν όλοι υποχρεωμένοι να ελευθερώσουν τους δούλους, να χαρίσουν τα χρέη σ' εκείνους πού δεν είχαν να τα πληρώσουν και να επιστρέψουν πίσω στους αρχικούς ιδιοκτήτες κάθε ιδιοκτησία που είχε πουληθεί ή παρακρατηθεί για χρέη.

ε) Άλλες, τέλος, διατάξεις καταδίκαζαν εκείνους που μετατόπιζαν τα σύνορα των χωραφιών τους σε βάρος του γείτονα, εκείνους που χτυπούσαν ύπουλα τους συνανθρώπους τους και εκείνους πού παραπλανούσαν τους τυφλούς στο δρόμο. Και όριζαν ότι πρέπει, όταν συναντούν στο δρόμο ακόμα και το υποζύγιο του εχθρού τους, πού ήταν χαμένο, να το πιάνουν και να το επιστρέφουν στον ιδιοκτήτη του. Ή αν συναντούσαν στο δρόμο το υποζύγιο του εχθρού τους να έχει πέσει από το πολύ φορτίο του, δεν έπρεπε να το προσπεράσουν αδιάφοροι, αλλά να το σηκώσουν.

Το κράτος, λοιπόν, που δημιούργησαν οι Ισραηλίτες θεμελιώθηκε στους νόμους του Θεού και διέφερε από τις ειδωλολατρικές κοινωνίες στα ακόλουθα σημεία:

 1)  Πηγή της κρατικής νομοθεσίας και διοίκησης ήταν η Διαθήκη του Σινά.

2)  Δεν υπήρχαν κοινωνικές τάξεις, αλλά όλοι ήταν ίσοι.

3)   Η συμπεριφορά κάθε πολίτη καθοριζόταν από το θέλημα του Θεού και όχι από την εγωϊστική θέληση των ανθρώπων.

 Γενικά ό Μωσαϊκός Νόμος οργάνωσε την κοινωνική ζωή των Ισραηλιτών με πνεύμα δικαιοσύνης και φιλανθρωπίας, αλλά και αυστηρότητας. Έπρεπε να καταλάβουν από την αρχή οι συμπατριώτες του Μωυσή ότι δεν μπορούσαν να παίζουν με το Θεό και το συνάνθρωπό τους. Αντίθετα, ύστερα από τις τόσες ευεργεσίες Του, είχαν αυξημένες υποχρεώσεις και απέναντί Του, αλλά και απέναντι στους συνανθρώπους τους.

Ο Μωσαϊκός Νόμος, βέβαια, δεν ήταν τέλειος σ' όλα. Είχε ατέλειες. Οι Ισραηλίτες που για πρώτη φορά οργανώνονταν ως κοινωνία και ως έθνος, δεν ήταν ακόμα σε θέση να καταλάβουν τον τέλειο νόμο της αγάπης. Αυτόν το νόμο θα τον διδάξει ύστερα από πολλά χρόνια ο ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού, αφού πρώτα προετοιμαστεί η ανθρωπότητα ολόκληρη με το Νόμο του Μωυσή. Γι' αυτό βλέπουμε μέσα στις υπέροχες διατάξεις του να επιτρέπεται και η εκδίκηση: «Οφθαλμόν αντί οφθαλμού, οδόντα αντί οδόντος, χείρα αντί χειρός...» (Έξοδ. 21,24).

Παρά τις ατέλειές της όμως, η μωσαϊκή νομοθεσία έχει μεγάλη αξία. Φανέρωσε στους Ισραηλίτες το θέλημα του αληθινού Θεού και προετοίμασε την ανθρωπότητα να δεχτεί ολόκληρη την αλήθεια. Η μεγάλη αξία της φαίνεται καλύτερα αν την συγκρίνουμε με τις νομοθεσίες των άλλων λαών της εποχής εκείνης. Καμιά από αυτές δεν είχε τόσες ευεργετικές διατάξεις για τους φτωχούς, τους ξένους, τους δούλους, τα ορφανά και τις χήρες. Γι' αυτό ακόμα και σήμερα, πολλές από τις διατάξεις του Μωσαϊκού Νόμου διατηρούν την αξία τους. Αυτό ήταν φυσικό, αφού ή μωσαϊκή νομοθεσία ήταν «Θεοδίδακτη».